‘Yanlışlıkla oldu galiba’
‘Tek seferliğine denk geldi’
‘Şanslıydım o yüzden’
‘Hayatta bir şey satamam’
Başarılısınız ama inanmıyor ve yukardaki cümleleri kuruyorsunuz…
Aslında toplumun %70 i ve çoğunlukla kadınlar farklı konularda bu durumu yaşıyor.
Peki, nedir bu durum?
‘Imposter Sendromu’ diğer adıyla ‘Sahtekar Sendromu’
Açık tanımı ise, Kişilerin bulundukları yere eğitimleriyle, başardıklarıyla, akıl ve bilgileriyle değil şans eseri geldiğini, dolayısıyla geldiği yeri hak etmediğini düşünmesi ve bir gün bu durumun ortaya çıkacağı kaygısı yaşamaları.
İlk defa 1970’lerde psikolog Suzanne Imes ve Pauline Rose Clance tarafından kadınlara özel olarak tanımlanmış bu sendromun sonrasında erkeklerde de var olduğu görülüyor. Amerikalı iki sosyolog Jessica Collet ve Jade Avelis, ‘Neden birçok kadın akademisyenin yüksek statülerden daha az hırs gerektiren pozisyonlara kaydıklarını’ araştırmak istiyor. 460 doktora öğrencisini inceliyorlar ve sebep olarak Imposter Sendromu’yla karşılaşıyor. Daha sonrasında yapılan araştırmalar toplumda her kesimde bir şekilde ortaya çıkabileceğini gösteriyor.
Mesela, John Steinceck günlüğüne ‘Ben yazar filan değilim. Kendimi de insanları da kandırıp duruyorum’ diye yazmış. Einstein “Yaptığım işe atfedilen abartılı itibar beni hasta ediyor, kendimi üç kağıtçının teki olarak görmekten alıkoyamıyorum” demiş.
Nereden Kaynaklanıyor ?
Kendinizin başarılı olmasına inanmamanızın bir çok sebebi var. En önemli 3 sebep ise şöyle,
1- Sosyal Karşılaştırma
Sosyal medyanın da sürekli etkisiyle gördüğünüz başarılı kişilerin gerisinde olduğunuza veya mevcut halinizle onlar gibi başarılı olamayacağınıza o kadar inanıyorsunuz ki, başardığınızda ‘ Yok canım olamaz!’ diye direnen tarafınız ortaya çıkıyor.
2- Önyargılar
Hepimizin beyni kendini koruma duygusu ile negatif konuları ağırlıklı olarak fark eder ve öne çıkarır. Geçmişteki negatif anları ve çevrenizdekilerin yaşadıklarını daha çok hatırlatır. Bu duygular sizi esir alınca iyi şeylerin olmayacağı önyargısı ‘Olduysa şanstır’ düşüncesine götürür.
3- Mükemmeliyetçilik
‘Mükemmellik’ asla ulaşılamayacak bir nokta olmasına rağmen toplumda sanki varmış gibi empoze edilen bir durum. Sürekli ulaşılamayacak o mükemmel noktayı hedefliyorsanız, ne kadar başarılı olursanız olun, mükemmele göre hep başarısız hissedeceksiniz. Böyle bir durumda başarılarınız hatırlatıldığında, abartılmış veya gerçek olmayan övgüler olarak kabul edeceksiniz.
İç diyaloğunuzu susturup İmposter Sendromunu nasıl aşarsınız?
Sürekli kendinizden şüphe ettiğiniz bir durum elbette çok zor. Bu durumu aşmak için 3 yaklaşım tarzı işinize yarayabilir.
1- Hareket geçmek.
Şansa inanan, şansı bekler. Harekete geçmez. Her ne olursa olsun karar aldığınızda harekete geçmek bolca sonuç üretmenizi sağlar. Sonuç ürettikçe başarılarınızı daha çok fark edersiniz böylece yeni inançlar oluşturmaya başlarsınız. Bu durum zihninize güçlü kanıtlar verir.
2- Başarılarınızı 3 farklı açıdan değerlendirmek.
– O işte uzman kişiler sizi nasıl değerlendiriyor?
– Yapılan işten etkilenenler sizi nasıl değerlendiriyor?
– Siz ne hissediyorsunuz ve kendinizi nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tüm bunlar farklı açılardan bakarak sonuçları daha sağlıklı açıdan yaklaşmanızı sağlayabilir.
3- Geçmiş başarılarınızı yazmak.
Doğumunuzdan bu zamana kadar, en küçük başarıları bile yazarak fark etmek. ‘Bu kadar şans biraz fazla, demek ki bir şeyler yapabiliyorum’ diyebilmek için önemli bir adım. Geçmişte pozitif yapılanları beyne sık sık hatırlatmak öz güveninizi güçlü tutar.
Çalışmalarımda karşılaştığım kadınlar ve gözlemlerime göre Deli gibi başarma isteği olup da, başarılar elde ettiği halde bunu göremeyen ve sahiplenemeyen kadınların çektiği acı en kötüsü. Çatışan tarafları onları daha da zora sokuyor.
Bu sebeple, tüm bunlarla yol alamıyorsanız o zaman uzman biri ile görüşmek faydalı olabilir. Zira çok derin nedenleri varsa onlar çözülmeden yol almak pek de mümkün değil.
Son bir şey de,
Hayatta ‘Şans’ diye bir şey yoktur.
Şansınızı kendiniz oluşturursunuz.
